Schrijfstijl ontcijferd: analyseer en verbeter je eigen stijl

Schrijfstijl heeft te maken met de manier waarop we onze gedachten en ideeën op papier zetten. Het gaat om hoe we onze woorden kiezen en zinnen bouwen om een boodschap over te brengen of een verhaal te vertellen. Het goede nieuws: iedereen heeft een eigen schrijfstijl.

Ik weet nog goed hoe ik in mijn eerste jaren bij de krant mijn eigen schrijfstijl  aan het ontwikkelem was. Ik experimenteerde zoveel ik kon. Schrijven in de derde persoon enkelvoud, zelfs in de eerste persoon enkelvoud (zeldzaam in een krant buiten columns), met humor, met metaforen, et cetera. 

Het hielp me mijn eigen ‘stem’ te ontdekken, en te leren wat ik mooi en minder mooi vind. Zo houd ik bijvoorbeeld absoluut niet van metaforen. Maar dat wil uiteraard niet zeggen dat een andere schrijver – jij – dat niet moet gebruiken. 

Schrijfstijl kan veel gedaantes aannemen. In een informele situatie, zoals een gesprek met een vriend in een café, zou je waarschijnlijk eenvoudige woorden gebruiken en lange zinnen vermijden. Ik zou ‘je’ gebruiken in plaats van formele zinnen met ‘u’.

In een formele setting gebruik je waarschijnlijk moeilijke(re) woorden en lange(re) zinnen (niet dat dat goed is, trouwens). Zo kun je bijvoorbeeld een ambtelijke, journalistieke, wetenschappelijke of verhalende stijl hebben.

Hoe dan ook, het is belangrijk te weten dat er uiteenlopende schrijfstijlen zijn, afhankelijk van het doel van je tekst en het publiek dat je wilt bereiken. Als je je daarvan bewust bent, dan kun je de juiste stijl op het juiste moment inzetten. 

Wat is schrijfstijl?

Schrijfstijl is de manier van schrijven van een auteur of tekst. Het omvat kenmerken als woordkeuze woorden, zinsbouw, lengte en structuur van zinnen, maar ook de algemene toon van de tekst.

Stijl is belangrijk, want het kan invloed hebben op hoe je tekst wordt ontvangen door de lezer. Als je tekst bijvoorbeeld te formeel is, kan het moeilijk zijn voor de lezer om ermee te verbinden. Aan de andere kant, als je tekst te informeel is, kan het juist onprofessioneel overkomen.

Als je aan het schrijven bent, is het dus belangrijk om je bewust te zijn van je stijl en te weten hoe je die kunt aanpassen aan je doelgroep. Heb vertrouwen in je kennis en blijf neutraal en helder, zodat je lezer je boodschap gemakkelijk kan begrijpen.

Tegelijkertijd is het zo dat iedere schrijver zijn of haar eigen, herkenbare schrijfstijl heeft. Sommige kenmerken van stijl zijn bijvoorbeeld: direct of indirect, eenvoudig of ingewikkeld, bondig of uitgebreid, feitelijk of beeldend. 

Je schrijfstijl wordt bepaald door factoren als het onderwerp, de doelgroep, de boodschap die overgebracht moet worden, maar ook door de persoonlijke voorkeur en vaardigheden van de schrijver. Een goede schrijfstijl past bij de inhoud en doel van de tekst.

Kort samengevat is schrijfstijl dus de specifieke manier van schrijven zoals die tot uiting komt in keuze van woorden, zinsbouw en algemene toon. Het is eigenlijk de persoonlijke afdruk die je achterlaat in je tekst.

Soorten stijl

Literaire stijl

In de literaire stijl draait het allemaal om creativiteit en het overbrengen van emoties. In deze stijl worden vaak beeldspraak, metaforen en symbolen gebruikt om gevoelens en gedachten uit te drukken. Het draait hier meer om de artistieke waarde van de tekst en minder om het geven van feitelijke informatie. Een mooi voorbeeld van literaire stijl is een roman of een gedicht.

Journalistieke stijl

Bij de journalistieke stijl ligt de nadruk op het informeren van de lezer. De schrijver zorgt ervoor dat die feiten en gebeurtenissen op een objectieve en heldere manier presenteert. Hij of zij probeert – als het goed is – ook zo neutraal mogelijk te blijven en geen persoonlijke mening in de tekst te verwerken. Je kunt hierbij denken aan nieuwsartikelen, reportages en interviews.

Zakelijke stijl

Wanneer je een zakelijke stijl hanteert, richt je je op het overbrengen van informatie op een professionele en heldere manier. Je gebruikt waarschijnlijk zakelijke terminologie en schrijft – als je het goed doet – in korte en bondige zinnen. 

Dit is vooral handig als je iemand wil informeren over je bedrijf of een product wil beschrijven. Voorbeelden van deze stijl zijn formele brieven, rapporten, offertes en e-mails.

Factoren die je schrijfstijl beïnvloeden

Publiek

Bij het schrijven van een tekst is het belangrijk om rekening te houden met je publiek. Als je schrijft voor een jongere doelgroep, gebruik je bijvoorbeeld meer informele taal en populaire uitdrukkingen. 

Aan de andere kant, als je lezers voornamelijk experts zijn in een bepaald vakgebied, dan zul je meer jargon en complexere zinnen gebruiken. Door je schrijfstijl aan te passen aan je publiek, zorg je ervoor dat je tekst toegankelijk en begrijpelijk is voor je lezers.

Doel

Naast je publiek speelt ook het doel van je tekst een grote rol in je schrijfstijl. Als je bijvoorbeeld een informatief artikel schrijft, probeer je helder en objectief te zijn. Je legt de belangrijkste feiten en concepten uit, zodat je lezers een goed begrip krijgen van het onderwerp. 

Als je daarentegen een opiniestuk schrijft, druk je jezelf uit met je mening en overtuigingen, en gebruik je overtuigende argumenten en voorbeelden om je standpunt te ondersteunen.

Denk dus goed na over wie je lezers zijn en wat je met je tekst wilt bereiken. Het helpt je om je schrijfstijl aan te passen en zorgt ervoor dat je lezers je verhaal goed kunnen begrijpen en waarderen. 

Gebruik eenvoudige woorden, vermijd lange zinnen en tutoyeer waar dat gepast is, zodat je tekst toegankelijk is voor iedereen.

Stijl en middelen

Stijlfiguren

Stijlfiguren zijn manieren om je tekst interessanter te maken en de boodschap beter over te brengen. Er zijn verschillende stijlfiguren, zoals metaforen, alliteraties en hyperbolen. 

• Een metafoor is een vergelijking waarbij je twee dingen met elkaar vergelijkt zonder het woord 'als' te gebruiken; 
• Alliteratie is het herhalen van dezelfde klank aan het begin van opeenvolgende woorden;
• Met een hyperbool overdrijf je iets om het effect te versterken.

Toon

De toon van je tekst is de manier waarop je de woorden kiest en gebruikt om je boodschap over te brengen. 

In spreektaal kan je bijvoorbeeld besluiten informeel en luchtig te zijn, waardoor je je ontspannen en op je gemak voelt. 

Aan de andere kant, als je een boodschap wil overbrengen die serieus en belangrijk is, zul je je toon veranderen om formeler en serieuzer te klinken. 

Wat belangrijk is, is dat je de juiste toon kiest voor het onderwerp en de situatie, zodat je lezers de boodschap op de juiste manier interpreteren.

Perspectief

Het perspectief van je tekst gaat over het standpunt van waaruit je het verhaal vertelt. Als je in de ik-vorm schrijft, ben jij degene die het verhaal vanuit jouw ervaringen en gedachten vertelt. Dit is het eerstepersoonperspectief.

Er zijn ook andere perspectieven, zoals het tweedepersoonperspectief waarbij je de lezer direct aanspreekt met 'je,' en het derdepersoonperspectief waarbij je over anderen praat en hun gedachten en gevoelens beschrijft. 

Het kiezen van het juiste perspectief is belangrijk omdat het de manier waarop je lezer je tekst beleeft kan veranderen.

Onderscheidend vermogen

Je wilt natuurlijk dat jouw tekst opvalt tussen alle andere teksten. Een manier om dit te bereiken is door een onderscheidende schrijfstijl te gebruiken. 

Dit kan bijvoorbeeld door stijlfiguren te gebruiken, zoals degene die ik hierboven benoemd heb. Door een unieke stijl te hanteren, blijft jouw tekst interessant en boeiend voor de lezer.

Leesbaarheid

Leesbaarheid is een belangrijk aspect van een goede tekst. Je wilt dat je tekst makkelijk te lezen en te begrijpen is voor iedereen. Hierbij kun je denken aan korte zinnen en eenvoudig woordgebruik. 

Als je tekst snel en gemakkelijk te lezen is, zullen mensen langer de aandacht erbij kunnen houden. Houd dus rekening met de lengte van je zinnen en de woorden die je gebruikt.

Kenmerken van een goede schrijfstijl

Kenmerken van een goede schrijfstijl zijn niet in beton gegoten. Kortom: er is geen vaste lijst aan kenmerken die horen bij een goede schrijfstijl. Toch is er wel een aantal algemene kenmerken van een goede schrijfstijl.

1. Het is belangrijk om heldere en beknopte zinnen te schrijven. Niemand houdt van lange, ingewikkelde zinnen die moeilijk te begrijpen zijn. Het is dus goed ervoor te zorgen dat je zinnen kort en to the point zijn.
   
   
2. Een goede schrijfstijl is consistent. Als je een verhaal vertelt, wil je dat alle delen van het verhaal op een vergelijkbare manier worden gepresenteerd. Dit betekent dat je hetzelfde taalgebruik en dezelfde grammaticaregels moet volgen, zodat je lezer niet in de war raakt.
   
   
3. Verder is het belangrijk om rekening te houden met je doelgroep. Als je schrijft voor een specifieke groep mensen, zorg er dan voor dat je jouw tekst aanpast aan hun niveau en interesses. Dit maakt de tekst aantrekkelijker en relevanter voor je lezers.
   
   
4. Natuurlijk is een goede schrijfstijl ook foutloos. Niets is erger dan een interessant verhaal met veel spelfouten of grammaticale fouten. Dus zorg ervoor dat je jouw tekst altijd corrigeert en naleest voordat je het publiceert.
   
   
5. Ook is het belangrijk om interessant en boeiend te zijn. Niemand wil een saaie tekst lezen, dus probeer je verhaal zo boeiend mogelijk te vertellen. Dit kan betekenen dat je anekdotes, metaforen of voorbeelden gebruikt om je punten duidelijker te maken en de lezer geïnteresseerd te houden.

Je eigen schrijfstijl ontwikkelen

Praktijk

De beste manier om je eigen schrijfstijl te ontwikkelen, is door veel te oefenen. Je kunt experimenteren met verschillende stijlen en technieken. Op een gegeven moment merk je vanzelf wat voor jou werkt en wat niet.

Het is belangrijk om je gedachten gewoon op papier te zetten en niet te vast te houden aan wat je denkt dat ‘goed’ is.

Feedback

Naast het vele oefenen, is feedback ook een belangrijk onderdeel van het ontwikkelen van je schrijfstijl. Laat andere mensen je teksten lezen en vraag om hun eerlijke mening. 

Dit kan best lastig zijn, want kritiek kan soms hard aankomen. Toch helpt het je verder. Door de feedback die je krijgt, kan je je schrijfstijl verbeteren en aanpassen aan wat je lezers willen. 

Imitatie en innovatie

Sta open voor inspiratie uit andere bronnen. Zoek bijvoorbeeld naar voorbeelden van beroemde auteurs en analyseer hoe zij hun teksten opbouwen en hun schrijfstijl toepassen. 

Probeer andere schrijfstijlen uit om te zien welke het beste bij jou past. Uiteindelijk is het belangrijk om je eigen, unieke schrijfstijl te vinden. 

Dit zal niet van de ene op de andere dag gebeuren, maar door veel te oefenen, feedback te ontvangen en te experimenteren met verschillende stijlen, kom je vanzelf op een punt waarop je je eigen, herkenbare schrijfstijl hebt ontwikkeld.

Verbeter je schrijfstijl

Als je, net als ik, je schrijfstijl wilt verbeteren, zijn er een paar tips die je kunt volgen. Ik heb ze hieronder voor je opgesomd.

1. Het is belangrijk om actief te schrijven. Dit betekent dat je zinnen schrijft waarin het onderwerp de actie uitvoert, in plaats van passief te zijn. Hierdoor wordt je tekst levendiger en boeiender.
   
   
2. Een andere tip is om te werken aan je denkkracht en voorstellingsvermogen. Een goede tekst heeft veel te maken met het voorstellingsvermogen van de auteur. Probeer je in te leven in je lezers en denk na over welke woorden en zinnen het beste bij hen aansluiten.
   
   
3. Het is ook belangrijk om te letten op stijl- en interpunctiefouten. Voorkom dat je tekst vol fouten staat door deze zorgvuldig te controleren en te corrigeren. Dit kan soms een tijdrovend proces zijn, maar het is essentieel om de kwaliteit van je tekst te waarborgen.
   
   
4. Vergeet niet om je tekst op te delen in korte, leesbare alinea's. Niemand houdt van grote lappen tekst, dus zorg ervoor dat je je lezers helpt door het gebruik van witruimte en gestructureerde indelingen.
   
   
5. Tot slot raad ik je aan om te experimenteren met verschillende schrijfstijlen en te leren hoe je ze kunt toepassen in je schrijven. Door verschillende stijlen te proberen, vind je misschien een unieke stem die bij jou past en je teksten onderscheidend maakt.

Het belangrijkste is om altijd te blijven oefenen en verbeteren. 

Zoals ze zeggen, oefening baart kunst!